Sunday, June 19, 2016

Słownik terminów hipologicznych używanych w Polsce XVI-XVII w. etc


Salve,
jak już pisałem w poprzednim poście w temacie tej publikacji z Napoleon V przeglądam sobie Słownik terminów hipologicznych (dalej Słownik) z uwagą, i czytając hasła dziwię się czasem, nieraz zachwycam, a czasem oburzam, a innym razem nie wiem co sadzić. Nie jest lekko z hipologią staropolską.
Cóż, nie można niestety stwierdzić nic z pewnością o proweniencji podanych definicji w Słowniku z powodu braku przypisu źródłowego lub choćby tytułu zbioru etc z którego pochodzi hasło oraz jego wyjaśnienie etc.
Na ten przykład mamy hasło -
''Jątewka'', w nawiasie autor podaje -  'staropolskie*' ''jątew'' ( strona 45)
autor twierdzi w wyjaśnieniu ze to 'spokrewniona, siostrzana klacz zwykle po tym samym ogierze'.
W celu poszukiwania wyjaśnień na necie udałem się do google et tutti quanti, et wyniki poszukiwań dają zero rezultatów  jeśli chodzi o hasło  'jątewka/jątew'.
 Caveat -  jest światło w tunelu :)
bo Google natrętnie pokazuje żebym poszukał jątrew, i tedy szukam;
Szukanie hasla 'jątrew' daje ponad 300 wyników.
Nolens volens najpierw wskoczyłem na stronę wikiźródła, do ''Encyklopedii staropolskiej'' - a tamże stoi:

Jątrew, jątrewka, bratowa, t. j. żona brata rodzonego lub przyrodniego. Stryjkowski pisze w kronice Litwy: „Dowmunt, widząc jątrew i bratową swoję, księżnę Narymuntową, wziął ją sobie gwałtem za żonę.“
Później na stronie Wikislownik - tamże hasło jątrew jest 'rozpisana' na detale.

Później udałem się do bibliotek cyfrowych i słowników na linii (google nie podaje do nich linków) 
We wersji elektronicznej Słownika staropolskiego pod red. S. Urbańczyka (11 tomów, Kraków 1953-2002), można zobaczyć wyjaśnienie  słowa i obfity materiał źródłowy za okres X wiek po AD1500: (via skan)

 'Słownik polszczyzny XVI wieku T. 9: Iskać - Jużyna' podaje (skan ze stron):











I co tu sądzić, mościjewy? Nic o koniach!  za to o żonie brata dzisiaj zwanej bratową - :)
ale jak mawiał mości Wołodyjowski u Sienkiewicza, nic to!
Tak tez szukamy dalej, bo dość ciekawa to zabawa intelektualna, choć 'Słownik' bałamuci i omamia, na manowce wysyłając.
Może autor poda źródło tajemniczego hasła 'jątewka' w następnej edycji 'Słownika', jeśli takowa będzie?
W każdym razie casus zadziwiających haseł i definicji zawartych w Słowniku będzie kontynuowany, jak Bog da czli ojala! 
___________________________________________________________________________
*gwoli wyjaśnienia, to autor nigdzie nie wyjaśnia co oznacza termin 'staropolski/a' w jego 'Słowniku'

1 comment:

Dario T. W. said...

http://www.genealogia.okiem.pl/forum/viewtopic.php?f=12&t=22074 linki i omówienia rożnych słowników języka polskiego